Kemençenin Seyir Defteri

Fotoğraf sanatçısı Adem GENÇ' in çekmiş olduğu fotoğraflarla derlediği bu yazısında yöremiz çalgı aletlerinden biri olan Kemençeyle okurlarını kısa bir yolculuğa çıkardı.

Fotoğraf sanatçısı Adem GENÇ’ in çekmiş olduğu fotoğraflarla derlediği bu yazısında yöremiz çalgı aletlerinden biri olan Kemençeyle kısa bir yolculuğa çıkmaya ne dersiniz.

Diz üzerinde ya da boşlukta çalınan, kemana benzeyen, üç telli, küçük bir yaylı çalgı şeklinde tanımlanan Kemençenin geçmişten günümüze uzun bir varoluş serüveni vardır.

Öncelikle Kemençenin gövdesinin yapımını ele alırsak, yapım ustalarının genelde dut veya erik ağacını tercih ettiklerini, ayrıca tamamen elde oyularak imal edilen bir çalgı aleti olduğunu görmekteyiz. 

Bazı müzik otoriterince üç telli geleneksel halk çalgısı olan Kemençe ile klasik kemençenin karıştırılmasını önlemek amacıyla Karadeniz Kemençesi olarak da adlandırılmaktadır.

Ayrıca Kumança olarak ta isimlendirilen Karadeniz Kemençesinin Kıpçak ve Gagavuz Türklerine ait bir çalgı olduğunu belgeleyen araştırmacılarımızda vardır.

Karadeniz Kemençesini temel müzik aletlerinden biri olarak çalan şehirlerimizi sıralayacak olursak; Özellikle Rize ve Trabzon’ un ilçelerinde, Ordu İlimizin bazı kesimlerinde, Giresun ve Gümüşhane’de, Artvin'de ise Arhavi, Hopa ve Borçka'nın bazı köylerinde ve Doğu Karadenizlilerin göç ettiği Samsun, Adapazarı, İzmit, Yalova ve köylerinde, diğer büyük şehirlerin çoğunda çalınmaktadır.

Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesiyle Yunanistan'a giden Rumlar tarafından özellikle Selanik olmak üzere Yunanistan’ da bulunan göçmen köylerde kemençe kullanılmaktadır. Bu bilgilerden anlaşılacağı üzere Kemençenin evrensel bir çalgı aleti olduğunu söyleyebiliriz.

Oy Kemençeci dayi

Soktun gözüme yayi

Kör ettun gözlerumi

Göremedim dünyayi

Melodisiyle birlikte bu dizeleri hangimiz duymadık ki.

Haber ve Fotoğraflar: Adem GENÇ